Zeus Tapınağı

   

 Kentin merkezinde yer alan Zeus Tapınağı, MÖ 3. bin yıla kadar giden höyüÄŸün üzerine konumlandırılmıştır. Tapınağın yapımı MS 92 yılında Roma imparatoru Domitianus (MS 81-96) döneminde baÅŸlatılmış ve Hadrianus (MS 117-138) döneminde devam etmiÅŸtir. Tapınak basit onarımlar geçirerek günümüze kadar ulaÅŸmıştır. Anadolu’da bulunan Roma Dönemi’ne ait en iyi korunmuÅŸ Zeus tapınağıdır. Oktastylos (sekiz sütunlu ön cephe) tarzında pseudodipteros planıyla inÅŸa edilen tapınağın kısa kenarında sekiz, uzun kenarında on beÅŸ sütun bulunmakta ve yapı 35 x 55 m. ölçülerindeki podyum üzerine oturmaktadır. Pronaos (giriÅŸ), naos/cella (ana oda) ve opistodomostan (arka oda) oluÅŸan ana yapının altında, Anadolu’da kullanımı çok yaygın olmayan, yüksek bir tonozlu galeri bulunur. Bu galeriye yönelik iki farklı görüÅŸ vardır. Bunlardan biri tapınağın alt galerisinin deÄŸerli sunuları depolama amaçlı kullanıldığı üzerinedir. DiÄŸer görüÅŸ ise kentin yaklaşık 4 km. güneyinde bulunan Kybele (Meter Steunene) kutsal alanındaki kültün, tapınağın inÅŸasından sonra buraya taşındığı ve tapınakta hem Zeus’a hem de Kybele’ye tapınıldığı yönündedir.

     Ä°lk inÅŸa edildiÄŸinde tapınağı çevreleyen kırk iki sütun bulunmaktaydı. Tapınağın anıtsallığını güçlendiren monolit (tek parça) sütun gövdelerine, kaide ve baÅŸlıklar da eklendiÄŸinde sütunların toplam yüksekliÄŸi 9,51 m.’ye ulaÅŸmaktadır. Tapınağı çevreleyen sütunların kaideleri Asia-Ä°on tipindedir. Pronaos ve opisthodomos’taki örneklerde ise Attik-Ä°on kaide kullanılmıştır. Tapınağı çevreleyen sütunlar sütunları yirmi dört yivlidir. Ä°ç bükey yivlerin geniÅŸliÄŸi altta 11 cm. yukarıda 9,5 cm.’dir. Bu ölçüler sütunların yukarıya doÄŸru zarif bir ÅŸekilde inceldiÄŸini gösterir. Ä°ç bükey yivlerin sonlandığı noktada amphora motifleri yer alır. Bu motifler, üzerine gelen volütlü Ä°on baÅŸlıklarını zenginleÅŸtirir. BaÅŸlıkların üzerinde yer alan üç faskiyalı arÅŸitravlar, üst yapıdan günümüze kadar ulaÅŸan mimari öÄŸelerdir.

     Tapınağın pronaos duvarının dış ve iç yüzlerinde yer alan Yunanca ve Latince yazıtlarda, tapınağın kleroslarının (tarım arazisi) kiralarına ait tartışmaların ve kararların yer aldığı Hadrianus dönemine ait yazışmaların birer örneÄŸi yer alır.

     Tapınağın batısında sergilenen akroterin, akanthus dalları ve yapraklar arasında Kybele olabileceÄŸi ve doÄŸu kısmında tapınak altarının önünde sergilenen akroterin ise Zeus olabileceÄŸine yönelik yorumlar bulunmaktadır.

      Bizans Dönemi’nde kiliseye dönüÅŸtürüldüÄŸü bilinen tapınak duvarlarına çeÅŸitli haç motifleri kazınmıştır. MS 13. yüzyılda Anadolu’daki MoÄŸol istilası sonrası bölgeye gelen Çavdar Tatarları’nın bu tapınağı kale olarak kullandıkları bilinmektedir. Bu dönemde ise tapınağın duvarlarına at, okçu süvari, tuÄŸ taşıyan süvari, kopuz çalan insanlar gibi çeÅŸitli figürler kazınmıştır.  

Son Güncelleme Tarihi: 09 Haziran 2023, Cuma