Aizanoi Tarihçesi

     Kentin, Roma Dönemi öncesine ait bilgileri oldukça sınırlıdır. Zeus Tapınağı’nın çevresinde yapılan kazılarda Aizanoi’un tarihinin MÖ 3. bine kadar gittiği tespit edilmiştir. Erken dönem yerleşimlerinden günümüze kadar çok az veri ulaşmıştır. Kazılarda Phrygia’ya özgü gri seramiklerin Erken Demir Çağından itibaren kesintisiz olarak izleniyor olması kentteki kültür devamlılığını göstermektedir.

     Aizanoi tarih sahnesine Hellenistik Dönemle birlikte çıkmıştır. Bu dönemde kent diadokhların mücadelelerine sahne olmuş, Bithynia ve Pergamon krallıkları arasında sürekli el değiştirmiştir. Pergamon Krallığı hakimiyetinde diğer Yunan kentleri gibi kentsel haklar elde etmeye başlamıştır. MÖ 188 Apamea Barışı ile Pergamon Krallığı’na dahil olmuş, MÖ 129’da Pergamon Krallığı’nın Roma hakimiyetine geçip, Asia eyaletine dönüşmesiyle Roma’ya bağlanmıştır. Kent MÖ 1. yüzyılın ortalarında polis konumuna gelmiştir.

     Augustus döneminde Roma İmparatorluğu’ndaki hızlı değişim Aizanoi’u da etkisi altına almış ve kent, yoğun ticaret ağları ile kentlerin birbirine bağlandığı bu süreç içerisinde, oldukça gelişmiştir. Kentteki soylular, Erken Roma Dönemi’nde Tiyatro-Stadion binalarından oluşan kompleksin inşasına yüzyıldan fazla bir süre yatırım yapmışlardır. Kent genelindeki kamusal yapıları içeren bayındırlaştırma politikası kapsamında Zeus Tapınağı’nın bitirildiği aşamada, Tiyatro-Stadion binasının büyük oranda tamamlandığı ve oyunlara açıldığı bilinmektedir. Domitianus dönemindeki bu mimari hareketliliğin Agora’da da kendini gösterdiği söyleyebilir. Bu dönemde görülen mimari hareketlilik kentin, Küçük Asya kentleri arasında ön plana çıkma çabasına yetmese de kent, Hadrianus’un kurduğu Panhelleinon Birliği’nin kurucu üyelerinden biri olma başarısı göstermiş, Aizanoi’lu Marcus Ulpius Appuleius Eurykles MS 154 ile 157 yılları arasında bu birliğin Atina’daki oturumlarına kenti temsilen katılmıştır. Roma İmparatorluğu’nun bölgedeki egemenliği süresince MS 3. yüzyılın ortalarına kadar kentin bölgesel ve politik konumu ile dini önemi hep ön planda olmuştur. Aizanoi MS 4. yüzyıl başlarında Phrygia ve Karia’nın birleşiminden oluşan Phrygia Prima Eyaleti’nin bir parçası olmuş, Bizans İmparatorluğu döneminde Pacatiana olarak adlandırılmıştır. Tapınak ve hamamın bir kısmı terk edilmiş, bir kısmı ise başka işlevlerle kullanılmıştır. MS 7. yüzyıldaki kilise örgütlenmesinde Laodikeia Metropolis’ine bağlı bir merkez olarak karşımıza çıkmaktadır. Kent, MS 8. yüzyıldan sonra önemini kaybetmiştir.

     Germiyanoğulları ve Çavdar Tatarları’nın bölgeye geldikleri tarih kesin olarak bilinmemektedir. Osmanlı tarihçilerine göre Germiyanoğulları ve Çavdar Tatarları 1243’ten sonra bölgede aynı zamanda bulunmaktaydılar. Çavdar Tatarları’nın Zeus Tapınağı’nı kale olarak kullandıkları bilinmektedir.

     1381 yılında I. Murat, oğlu Yıldırım Bayezid’i Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızı Devlet Hatun ile evlendirdiğinde, Osmanlı’ya çeyiz olarak verdiği topraklar arasında, Sazanos (Örencik) nahiyesine bağlı Hisar-ı Çavdar da bulunmaktadır. Germiyanoğlu II. Yakup Bey’in 1428 yılında ölmesi ile vasiyet üzerine tüm bölge Osmanlı hakimiyetine geçmiştir.

Son Güncelleme Tarihi: 09 Haziran 2023, Cuma